Daar waar ontstekingen alsmaar minder voorkomen bij kinderen, is dit niet het geval voor allergieën. Eén van deze huidaandoeningen is atopische dermatitis, een aandoening die alsmaar meer voorkomt. In Europa stelt men, zonder dat daar enige verklaring voor te vinden is, een Noord-Zuid gradiënt vast : van 5 % in Spanje tot 20 % in Groot-Brittannië.
Een hygiëneregel stelt dat wanneer in de eerste levensjaren een gering contact met een infectieus agens heeft plaats gehad, het immuunsysteem beter ‘gewapend’ is om zich tegen potentiële allergenen te verweren. Ook de intestinale mucosa blijkt een determinerende rol te spelen bij het verloop van allergene processen. Door de permeabiliteit te beperken vermindert de kans dat allergenen in de bloedcirculatie terecht komen, wat belangrijk is bij kinderen met een allergische voorbeschiktheid. Door hun trofische werking op de darmslijmvliescellen zijn probiotica de geschikte bondgenoten bij allergene aandoeningen. Probiotica hebben bij de behandeling van atopische dermatitis (een veel voorkomende subcutane aandoening bij kinderen met allergische reacties) reeds hun sporen verdiend.
Lactobacillen komen ter hulp
Verscheidene gerandomiseerde, dubbelblind uitgevoerde studies vergeleken de werking van bepaalde probiotische stammen (Lactobacillus GG of L. rhamnosus en L. ruteri) met een placebo bij kinderen lijdend aan atopische dermatitis. De allergische kinderen die een probioticum kregen toegediend hadden minder darm- en huidklachten. Enkel bij kinderen met een voldoende hoge IgE spiegel (belangrijke immunoglobulines bij allergische reacties) waren deze effecten significant.
Eén studie werd uitgevoerd bij kinderen waarbij het vermoeden van een koemelkallergie bestond (1). Eenmaal de allergie bevestigd, leidde de toediening van een probioticum tot een significante verbetering van de toestand in vergelijking met de controlegroep (Viljanen et al.). Probiotica verbeterden dus de symptomatologie bij kinderen met een atopische dermatitis, in het bijzonder in de situatie van een werkelijke allergie.
Andere probiotische stammen blijken ook doeltreffend te zijn bij de preventie van allergische aandoeningen. Kalliomaki et al. voerden een gerandomiseerde, dubbel- blind, studie uit bij toekomstige moeders met een familiale atopische voorbeschiktheid (2). Voor de geboorte namen ze ofwel een probioticum op basis van Lactobacillus GG, ofwel een placebo. Zes maanden na de geboorte kregen hun baby’s dezelfde behandeling. Resultaat : op de leeftijd van twee jaar was de prevalentie van atopische dermatitis bij kinderen die het probioticum kregen slechts 23 % terwijl dit 46 % bedroeg bij de placebogroep. De preventieve eigenschappen van Lactobacillus GG zijn derhalve spectaculair; ze dringen het risico met de helft terug. In een andere studie (3) volgden dezelfde auteurs kinderen tot de leeftijd van vier jaar, en zelfs tot die leeftijd konden preventieve eigenschappen worden vastgesteld.
De stammenoorlog
Allergische aandoeningen zijn zeer complex en ook de etiologie van atopische dermatitis is nog verre van duidelijk. Diverse onderzoekers beamen de heilzame invloed van probiotische bacteriestammen op de darmwerking, alsook op de ermee verbandhoudende allergische aandoeningen. Belangrijk is evenwel dat de heilzame werking die met een bepaalde bacteriestam wordt verkregen niet zomaar geldt voor een andere bacteriesoort. Resultaten die bijvoorbeeld met de Lactobacillus GG worden verkregen mogen niet zomaar geëxtrapoleerd worden naar alle andere probiotica. Het blijft evenwel een zeer belovend terrein, met een zeer lage risico/nut verhouding. Het toedienen van probiotica lijkt een veelbelovende denkpiste te worden om de strijd tegen atopische dermatitis aan te gaan.
Magali Jacobs en Nicolas Guggenbühl
Referenties
(1) Viljanen et al., Allergy 2005;60:494-500.
(2) Kalliomaki et al., Lancet 2001;357:1076-1079.
(3- Kalliomaki et al., Lancet 2003;361:1869-1871.