Het debat over de suikers in limonade werd gestart door George Bray, befaamd obesitasspecialist in de Verenigde Staten. Aan de basis liggen essentieel economische motieven. Gedurende de laatste dertig jaren zochten de Amerikaanse industriëlen actief naar een goedkoop zoetmiddel ter vervanging van sacharose uit de suikerbiet. Succes werd geboekt door middel van een enzym, glucose isomerase, dat zetmeel uit maïs massaal omzet in fructosesiropen. De productie van deze siropen was buitengewoon goedkoop zodat sacharose langzaam maar zeker in de Verenigde Staten verdrongen wordt. Volgens Bray heeft de toenemende consumptie van fructose “zware” gevolgen: deze omschakeling zou aan de basis liggen van de obesitasepidemie die we nu kennen!
Waarom fructose?
Fructose is zoeter dan sacharose, een disacharide bestaande uit fructose en glucose. Gezien het feit dat de energetische concentratie van limonade niet wijzigde, mag men veronderstellen dat deze dranken relatief zoeter werden.
De absorptie van fructose en sucrose verloopt via totaal verschillende wegen: daar waar de opname van een disacharide vertraagd wordt door de werking van een disacharidase, wordt fructose onmiddellijk opgenomen ter hoogte van het duodenum. Daarenboven zal de aanwezigheid van fructose geen insulinesecretie uitlokken door de afwezigheid van de nodige receptoren ter hoogte van de pancreatische bètacellen.
Volgens Bray heeft deze afwezige insulinesecretie twee essentiële gevolgen. Insuline zou enerzijds in de hersenen een rechtstreeks eetlustremmende werking hebben en anderzijds de leptinesecretie stimuleren, waardoor de afwezigheid van een insulineproductie het risico op overconsumptie toeneemt. Dit betekent dat energie opgenomen in dergelijke vorm minder verzadigend zal werken waardoor de energetische balans ongunstig zou kunnen overhellen.
Hoeveel fructose?
Sinds de introductie in de jaren 1970 van deze fructosesiropen in de Verenigde Staten, steeg de gemiddelde dagelijkse opname aan vrije fructose met 30%, terwijl de opname aan sacharose met 50% daalde. Volgens Bray is dit geen toeval: de incidentie van obesitas volgt parallel de verhoogde opname aan softdrinks verrijkt met fructose. Het feit dat fructose zoeter overkomt dan sacharose zal trouwens onze natuurlijke neiging naar zoete smaken versterken, met een verhoogde opname tot mogelijk gevolg.
Het is duidelijk dat de huidige generatie adolescenten "melk en water" vervangen hebben door "softdrinks". Deze limonades, cola's en icetea's maken nu deel uit van het dagelijks eetpatroon. Subtiele verschuivingen in gebruikte zoetmiddelen kunnen, gezien de dagelijks gedronken hoeveelheden, enorme metabole gevolgen hebben die zeker verder op wetenschappelijke wijze moeten onderzocht.
Een "magere" troost: in ons land worden de meeste van deze limonades nog gezoet met suiker van de goede oude suikerbiet...
Patrick Mullie
Diëtist
Referentie :
1. Bray GA, Samara Joy Nielsen SJ, Popkin BM. Consumption of high-fructose corn syrup in beverages may play a role in the epidemic of obesity. Am J Clin Nutr 2004;79:537-543